پژوهش های اثرگذار، به عنوان یکی از اولویت های حوزه تحقیقات و فناوری های سلامت از سوی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی اعلام شده است، و در ادامه یکی از محققان دانشگاه علوم پزشکی شیراز به عنوان مجری یک پژوهش اثرگذار، به معرفی ابعاد این مطالعه تحقیقاتی می پردازد.

به گزارش روابط عمومی معاونت تحقیقات و فناوری دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شیراز، این پژوهش بصورت مطالعه ترکیبی (مروری‌ـ‌‌کیفی) و کاربردی، با موضوع «چالش‌های برنامه پزشکی خانواده شهری در طی یک دهه اخیر در استان فارس»، در مرکز تحقیقات سیاست گذاری سلامت، وابسته به دانشگاه علوم پزشکی شیراز، به عنوان یک طرح پژوهشی اثرگذار در سطح ملی پذیرفته شده است.

مجری این طرح پژوهشی، با اشاره به معرفی برنامه «پزشک خانواده» از سوی سازمان بهداشت جهانی به عنوان رویکردی مطلوب در راستای ارائه خدمات سلامت، در مسیر ارتقای کیفیت خدمات مراقبت سلامت و نیز هزینه‌‌ـ‌اثربخشی، گفت: برنامه پزشک خانواده با تقویت نظام ارجاع سبب افزایش پوشش و دسترسی به خدمات نظام سلامت و کاهش هزینه‌های غیرضروری می شود.

دکتر «سعید شهابی» افزود: پزشک خانواده، بر اساس تعریف ارایه شده از سوی انجمن اروپایی مدرسان پزشکان خانواده، نخستین نقطه ارتباط مردم با نظام سلامت و ارایه دهنده طیفی از خدمات از هنگام تولد تا مرگ گیرنده خدمت است و  بر اساس شواهد موجود، بسیاری از کشورها دریافته‌‌اند که داشتن برنامه پزشک خانواده مناسب‌ترین راهبرد در مسیر دستیابی به عدالت، کارآیی و اثربخشی است.

او توضیح داد: برنامه پزشک خانواده شهری، به صورت آزمایشی از سال ۱۳۸۹، در ۱۷ شهر با جمعیت میان ۲۰ تا ۵۰ هزار نفر در سه استان «خوزستان»، «سیستان و بلوچستان» و «چهارمحال و بختیاری» اجرا، مشکلات آن شناسایی، و پس از بر طرف کردن چالش‌های یافت شده، در دو استان «فارس» و «مازندران»، در سال ۱۳۹۱ عملیاتی شد.

دکتر شهابی افزود: بر اساس قانون برنامه چهارم توسعه،‌ وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مکلف شده بود که تا پایان برنامه یادشده، برنامه پزشک خانواده را در سراسر کشور اجرا کند ولی با این حال، وجود چالش‌های گوناگون تامین مالی، تولیتی، ساختاری و اجرایی، مانع اجرای این هدف شد و ما نیز با طراحی و اجرای این مطالعه، به دنبال شناسایی چالش‌های برنامه پزشکی خانواده شهری و ارایه راهکارهایی برای بهبود آن بودیم.

روش

پژوهشگر دانشگاه علوم پزشکی شیراز، با اشاره به مراحل اجرایی این مطالعه ترکیبی، شامل مروری بر مطالعات پیشین و اجرای مطالعه کیفی با مدیران، تصمیم‌گیرندگان و سیاستگذاران ملی و استانی در سال ۱۴۰۱، بیان کرد: چالش‌های برنامه پزشکی خانواده شهری بر اساس«تولیت»، «تامین مالی»، «ارایه خدمات»، «نیروی انسانی»، «نظام اطلاعاتی» و «تجهیزات و فناری‌های پزشکی» به عنوان ابعاد شش گانه چارچوب معرفی شده از سوی سازمان بهداشت جهانی، دسته‌بندی شدند.

نتایج

دکتر شهابی، عدم وجود یک ستاد ملی به منظور تسهیل هماهنگی‌های بین‌بخشی، عدم وجود یک زمان بندی منطقی در اجرای اقدامات مربوط، برنامه‌ریزی متمرکز، نبود نظام ارزشیابی اثربخش و عدم فرهنگ‌سازی مناسب را از جمله رایج‌ترین چالش‌های حوزه تولیت برنامه پزشکی خانواده معرفی کرد.

به گفته ی این عضو هیئت علمی دانشگاه، عدم ثبات اقتصادی جامعه، تاخیر در پرداخت‌های مالی و مشکلات بیمه‌ای، اجرای نامناسب روند پرداخت سرانه، حقوق پایین کارکنان برنامه، نظام ارجاع ضعیف، بالا بودن بار کاری کارکنان نیز بخش مهمی از چالش‌های عمده حوزه تامین مالی و ارائه خدمات پزشکی خانواده شهری است.

دکتر شهابی، از مشارکت دکتر «کامران باقری لنکرانی»، دکتر «بهنام هنرور»، دکتر «حسن جولایی» از اساتید و اعضای هیئت علمی مرکز تحقیقات سیاست گذاری سلامت، و همچنین تعدادی از دانشجویان پزشکی همکار، در اجرای موفق این طرح پژوهشی، قدردانی کرد.

گزارش کامل این پژوهش که در مقاله ای به زبان انگلیسی در مجله علمی_پژوهشی " Journal of Preventive Medicine and Hygiene" منتشر شده است اینجا و مقاله فارسی آن نیز که در مجله علمی_ترویجی «کلید سلامت» منتشر شده است اینجا قابل مشاهده است.

پایان خبر